Windrichtingen in een open inrichting

In aanloop naar de lokale verkiezingen in Nederland winnen twee stellingen aan populariteit op sociale media en in blogs, maar het druppelt ook door in de ‘normale’ media en politiek. De eerste stelling is dat Hitler en het nationaalsocialisme links waren, of zijn, en de tweede is dat Soros een nazi-collaborateur dus eigenlijk een nazi was, of is. Je kunt zoveel concrete bewijzen aanvoeren die zo’n stelling volledig onderuit halen als je maar wilt, de idee dat Hitler links was en Soros een nazi is vindt steeds meer aanhangers. Je zou denken, iemand die wel eens een boek gelezen heeft of enige opleiding heeft genoten snapt meteen dat het onzin is, maar dat blijkt een vergissing. Zelfs hoogopgeleide mensen, promovendi en succesvolle zakenmensen, blijken zulke ideeën te delen.

Het verhaal rond Soros begon allemaal twintig jaar geleden toen in 1998 in een interview in het programma 60 Minutes hij vertelde over zijn ervaringen in de oorlog. Soros is een miljardair die rijk geworden is met valutaspeculatie en hedgefunds, maar ook een filantroop die in Oost-Europa na de val van het IJzeren Gordijn mensenrechten- en hulporganisaties en vrije media steunde en kunstenaars en wetenschappers werkbeurzen gaf. De horror van iedere reactionair. Een klein deel van dat interview wordt regelmatig gepost op sociale media als bewijs dat Soros een collaborateur was of eigenlijk een nazi is. En dat hij er bovendien ook geen spijt van heeft, wat het natuurlijk allemaal veel erger maakt.

Soros was negen toen de oorlog uitbrak en net 14 toen de Duitsers Hongarije bezetten. Zijn vader had voor hem een valse identiteit geregeld zodat hij als christelijke jongen bij iemand kon verblijven. De ‘peetoom’ werkte zelf voor de bezetter en schreef in opdracht van de bezetter inventarissen van joodse eigendommen. De kleine George moest een keer mee omdat hij anders drie dagen in het appartement moest verblijven; hij kwam in die tijd volgens biografieën nauwelijks buiten om iedere verdenking maar te vermijden en zo braaf mogelijk als ‘peetkind’ over te komen.

Dat uitstapje is eerst door commentator Glenn Beck van FoxNews en vervolgens door Alex Jones van InfoWars opgeblazen tot het verhaal dat Soros destijds heeft geholpen duizenden mensen op te pakken en honderden miljoenen aan dollars heeft gestolen. De achtergrond is dat Soros door Beck c.s. wordt gezien als de financier van extreemlinks, de puppet master. Je plakt er vervolgens plaatjes bij van jonge SS-ers waarvan je beweert dat het foto’s zijn van Soros, noemt hem een SS-officier en herhaling doet de rest. Het is allemaal nep, maar we weten ondertussen dat dat voor veel mensen heel veel aantrekkelijker is dan feitelijke informatie. En als het vaak genoemd wordt zal het wel waar zijn en is iedere ontvanger van gelden van Soros dus ook een nazi.

Zulke gedachten zijn nu zover doorgedrongen in de samenleving dat journalisten, opiniemakers en zelfs (kandidaat-)volksvertegenwoordigers zulke wijsheden verspreiden. Soros zelf zegt van die tijd dat hij zich nergens schuldig voor voelt. Hij was een toeschouwer, zoals hij zelf zegt. Kandidaat-raadslid Caroline Vonhoff, nr. 2 van 50plus in Amsterdam, denkt daar heel anders over. Volgens haar was Soros een “jodenjager” en is iedereen die niet accepteert dat Hitler links was, dom. Ze zegt er nog bij dat ze Soros niet wil ophangen omdat hij te oud is. Ze wil natuurlijk niet als onredelijk overkomen.

De mythe dat Hitler links of een socialist was gaat ook al jaren rond en geniet sinds de opkomst van het neofascisme en rechtspopulisme aan groeiende populariteit. Net als bij Soros worden er allerlei grotendeels verzonnen citaten en afbeeldingen bijgehaald waaruit zou blijken dat Hitler links was. Zo zouden Hitler en nazi’s links zijn geweest omdat het woord socialisme in het begrip nationaalsocialisme wordt gebruikt. Dat is natuurlijk de gemakkelijkste verklaring voor iedereen die in ieder geval kan spellen. Hij noemde zichzelf wel eens socialist, dus was hij het ook. Net als de Democratische Volksrepubliek Noord-Korea een democratie is, omdat ze het zelf zeggen.

Hitler verbood vakbonden en liet linkse kranten en tijdschriften sluiten. Hij was alleen tegen het kapitalisme als er joden bij betrokken waren, voor de rest liet hij het grootkapitaal intact zolang het maar in lijn was met zijn politiek. Dat de nazi’s naast joden en Roma ook anarchisten, socialisten, communisten en sociaaldemocraten oppakten en in concentratiekampen vermoordden doet er verder niet toe. Het socialisme gaat weliswaar over de internationale klassenstrijd, Hitler noemde dat de ware socialist alleen het Duitse ras kon dienen en dat socialisme niet meer betekende dat iedereen genoeg te eten had. Er is dus helemaal niets waaruit blijkt dat Hitler een socialist was.

En toch gaan beide mythes steeds vaker rond, vooral als middel om links op een lijn te stellen met nazisme en antisemitisme. Ze worden vooral gepost en gedeeld door aanhangers van het Forum voor Democratie en de Partij voor de Vrijheid, maar dus ook door vertegenwoordigers van andere partijen, CDA, VVD, 50Plus, Leefbaar en talloze rechtse lokale partijen. Zij zien ook in de autoritaire Trump, Poetin, Orbán en Le Pen voorbeelden die navolging verdienen, ondanks dat die zich naast hun corruptie regelmatig antisemitisch en racistisch uiten en worden toegejuicht door personen met SS-tattoe’s die zwaaien met swastika’s en de Hitlergroet uitbrengen. In de logica van hun sympathisanten zijn hun autoritaire en corrupte helden dus eigenlijk links, net als hun tegenstanders die pleiten voor rechtvaardigheid en gelijke behandeling. Zie daar maar eens uit te komen.