Gisteren kwam tussen alle berichten door over radicaliserende moslimjongeren en het bijdrukken van geld zodat wij meer kunnen lenen bij banken een klein nieuwsbericht dat Nederlanders nauwelijks kunst kopen. Iedereen die al enige tijd meedraait in de sector wist dat natuurlijk al lang. Nergens in het rijke westen wordt zo weinig geld uitgegeven aan originele kunst als in Nederland. Men zoekt naar verklaringen. Een daarvan is dat de Nederlander traditioneel zuinig is. Het gevolg is dat er vooral zo goedkoop mogelijke kunst gekocht wordt die onmiddellijk bevredigt. Je kunt voor een paar tientjes al eigenaar zijn van een kunstwerk van een getalenteerd maar verder volstrekt onbekende jonge kunstenaar, zo wist een vertegenwoordiger van een veilinghuis te melden. Het is onwaarschijnlijk dat dit ooit de geschiedenisboeken zal halen, maar dat doet er niet toe.
Wat verkoopt dan wel in Nederland? Nou, bijvoorbeeld auto’s, elektronica en goedkope kleding en accessoires; veel mensen zien daarin uitdrukking van hun cultuur. Er zijn ook nergens in de wereld zoveel muziekfestivals, gemiddeld meer dan twee per dag het hele jaar door. Een geriatrische voorstelling van de Rolling Stones is binnen een mum van tijd uitverkocht. Wat het ook goed doet zijn musicals over ambulante marktverkopers annex vertolkers van het levenslied en het naspelen van gebeurtenissen, zoals The Passion Play van de EO. Het best bekeken televisieprogramma van Nederland is Boer zoekt Vrouw. De NS-publieksprijs ging afgelopen jaar voor de tweede keer naar een boek over een voetballer. Het grootste evenement van Nederland is de Vierdaagse van Nijmegen, d.w.z. de kermis eromheen waar na een week comazuipen en broodje-kotelet in de binnenstad een halve meter plastic afval staat. In Nederland staat niet de kwaliteit van kunst voorop maar de omzet.
Wat het ook heel goed doet in Nederland is namaak. Nederlanders wonen graag in een woning die er aan de buitenkant uitziet als een huis uit de jaren-dertig. In de meeste woningen hangen geen originele kunstwerken maar kopieën daarvan. Heel erg populair zijn afbeeldingen van een huilend zigeunerinnetje met licht ontblote boezem, een bebaarde zeeman met pijp en een paardenhoofd. Naast kopieën zijn die ook te bestellen in de vorm van borduurwerkjes of ministek. Ook populair zijn afbeeldingen met een licht-mythologische inslag, zoals weergaven van romantische landschappen die nooit hebben bestaan of esoterische voorstellingen met naakte vrouwen en stoere kerels die het licht zien. En last but not least, Nederlanders zijn fervente verzamelaars van kitsch en prullaria, vaak gemaakt in lage-lonen-landen zoals China. Dat zie je terug in de keramiek op de vensterbank in de vorm van twee beestjes, bijvoorbeeld gansjes of hondjes.
Nu wil het toeval dat er in Nederland ook goede kunstenaars zijn, maar die worden vaak gedwongen uit te wijken naar het buitenland omdat er hier weinig waardering is en de vrije markt voor kunst verwaarloosbaar klein is. De zogenaamde creatieve sector bestaat in Nederland grotendeels uit mediaproducenten. De grootste en bekendste is Endemol die zeker de helft van het televisieaanbod en de entertainmentindustrie verzorgt. Individuele, eigengereide kunstenaars die aan het begin van hun carrière staan hebben het vooral zwaar. Veel Nederlanders denken te weten dat alle kunstenaars profiteurs zijn en van subsidie leven, terwijl in werkelijkheid slechts 5% subsidies ontvangt. Daarnaast vinden veel lokale overheden in samenwerking met projectontwikkelaars en vastgoedjongens dat kunstenaars net als middenstanders marktconforme prijzen moeten betalen voor een werkruimte. Het gevolg is een enorme kaalslag.
Nederland roemt zichzelf met de grote meesters van het verleden waarmee toeristen naar Nederland gelokt worden. Tegenwoordig worden nog levende kunstenaars uit de binnensteden verdreven om plaats te maken voor leegstaande winkelpanden en onbetaalbare woningen. Dat alles dient natuurlijk een hoger doel. De wereld is er niet voor de mensen, maar de mensen zijn er voor de economie. Het is niet de bedoeling dat je op school iets leert waarmee je later uit de voeten kunt, maar dat je de instructies begrijpt zodat je een baan kunt vervullen waarmee je jezelf verantwoord in de schulden kunt steken, net als iedereen. Creativiteit, genialiteit en passie worden er al vroeg in het onderwijs uit gesloopt, zodat we straks brave burgers hebben die een pensioenregeling kopen waarvan het onduidelijk is of dat straks nog wat oplevert. Zoiets nutteloos als kunst kopen, laat staan maken, hoort daar niet bij. Daarvan word je misschien wel een beter mens en daar zitten we niet op te wachten.
NB. Het citaat ‘Alle kunst is volkomen nutteloos’, origineel ‘All art is quite useless’, komt uit het voorwoord van The Picture of Dorian Gray (1891) van Oscar Wilde.
Dit artikel verscheen eerder op Krapuul, 23 januari 2015
wltrrr 
heerlijk toch
Voldoet u aan het gegeven beeld van de in Nederland wonende uitwassen van onze economie, geen mensen maar consumenten van uitsluitend rommel?
Deze post is net zo eenzijdig kortzichtig als de mensen die volgens jou Nederland bevolken. Een tirade uit de onderbuik zonder echte kennis van zaken. Jammer. Wat is er bijvoorbeeld mis met de onbekende locale kunstenaar?
…misschien dat ze een paar tientjes voor hun werk krijgen en de naam nooit meer bekend zal worden juist om die reden…?
*lokale
Je merkt het ook aan de kunstprogrammas op t.v. Kunstuur is terug gebracht tot een schamele 20 minuten. Beeldende kunst komt in deze 20 minuten bijna niet aan bod.
Kunst op tv is verbannen naar de late uurtjes, ná alle talkshows. Als het op de vooravond is, kan het alleen als het gepresenteerd wordt door een bekende presentator (Hanneke Groenteman) en er een een bn-er bij betrokken is.
kan allemaal wel zijn, maar ik heb ook een beetje moeite met die karikatuur van “de Nederlander” hier… Ik ken er niet veel met zo’n geborduurde knoestige kop. Ik zou dit geblaat niet publiceren, doet de zaak geen goed…
Als Belgische kunstenaar vind ik het bijzonder vreemd dat in mijn noordelijke buurland een soort Vermeer syndroom heerst, met name in de fotografie. Er wordt geen portret meer gemaakt zonder 17e eeuws aandoend hoofddeksel of Spaanse kraag rond de hals van de geportretteerde. Kijk even naar pagina’s zoals Dutch Photo Art op Facebook. Foto’s die zo veel mogelijk op schilderijen lijken, pure kitch maar dat wordt geëxposeerd en verkoopt als zoete broodjes. Zo kan er toch weer iets ‘origineels’ boven de Nederlandse bank. Echte kunst, man!
Als mede belgisch kunstenaar vind ‘k het jammer dat je je informatie van facebook haalt. Echte Kunst, man! (Merk op! Kunst met hoofdletter en geen bij de rest!)
Nou nou nou, wat een zelfbeklag en vooringenomenheid.
Er wordt niet veel kunst verkocht….Ja, waar zou dat nou aan liggen? Heeft schrijver dezes wel eens rondgekeken wat er zoal geproduceerd wordt? Logisch dat geen mens die flauwekul koopt.
Ambachtelijkheid is ver te zoeken en zo die nog bestaat zijn die kunstenaars nou net diegenen die niet te klagen hebben over interesse en inkomen.
Qua educatie steke men de hand eveneens in eigen boezem: de kunstprogramma’s die er zijn, en dat zijn er meer dan in het verleden, bestaan voor een groot deel uit gezellige thuiswedstrijdjes waar veelverdieners hun onvermogen en falende originaliteit door dwazen als Joost Zwagerman in eindeloze onzin laten verklaren als diepzinnige oorspronkelijkheid; geen wonder dat de kijkertjes en vooral de jeugd zich dan in walging afwenden.
O ja, en dan nog die gebruikelijke opmerking over de oude meesters, alsof die gesubsidieerd door de Staten Generaal en wel niet voor het gewin maar voor “L’art pour l’art ” hun werken belangeloos aan ons volk schonken. Me dunkt dat elk historisch benul hier weer ontbreekt.
Hou eerst eens op met vloeren insmeren met pindakaas en tweeminutenschilderijen vol geklodder of met een of twee kleurvlakken te koop aan bieden voor idiote bedragen; zo wordt het hele draagvlak onder de kunst uit geschopt door een stelletje zelfingenomen ongetalenteerde egocentristen en het begrip kunst tot in het oneindige geinflateerd.
Zo te lezen is C. Roelofs gek op voetbal. Mag hoor.
Je levert kritiek, maar eigenlijk ben je het met het statement eens, v.w.b. Pindakaasvloeren en dergelijke ben ik. Het volkomen met je eens!!
U spreekt over vooringenomenheid, een vooringenomenheid over de Nederlander die u als oer Hollander (Roelofs) vervolgens volledig bevestigd met uw gehele betoog.
Het is altijd jammer als iemand kritiek leverd zonder zichzelf in het betreffende voldoende verdiept te hebben. En dan ook nog s heel uitgebreid..
De pindakaasvloer gaat dus precies over uw bijdrage http://nl.wikipedia.org/wiki/Pindakaasvloer
Is het echt zo dat kunst nutteloos is? Werden in de kunst niet juist heel vaak ideeën en concepten overgebracht? Aanklachten op de maatschappij gedaan? Dat lijkt me niet nutteloos. Echt nutteloos wordt kunst naar mijn idee pas als je de bedoeling, de boodschap of het concept past snapt na het lezen van de uitleg van de kunstenaar (zoals bij de pindakaasvloer). Dan had de kunstenaar beter een pamflet met zijn of haar idee kunnen schrijven en voegt de kunst weinig tot niets meer toe naast een: ‘oh ja, origineel bedacht zeg..’
Beste Jeroen,
Erg jammer om te lezen dat je kunst reduceert tot een ‘middel’ of een container om een boodschappen mee over te dragen. Daarbovenop pleit je jezelf als toeschouwer vrij van enige verantwoordelijkheid om het werk ‘te begrijpen’. Doordat een kunstwerk in vorm afwijkt van andere communicatievormen (vervreemding) waar een mens aangewend is geraakt, ontstaat er een afstand. In die afstand wordt je als toeschouwer uitgedaagd zorgvuldig beroep te doen op je zintuigen en je oordeel/begrip tijdelijk uit te stellen: als de vorm immers genoeg afwijkt van alledaagse vormen van communicatie dan is de kans groot dat je geen direct zijnsverstaan met het werk kunt hebben. Kunst kijken betekent dus ook je eigen referenties na gaan om een zijnsverstaan met het werk aan te kunnen gaan (betekenis te kunnen geven aan het werk), nog los van een eventuele auteursintentie. Dat brengt mij bij een volgend punt; dat is dat je door uit te gaan van een auteursintentie tevens voorbij lijkt te gaan aan de esthetische beleving. Esthetiek is een onderbewust toebedeelde en persoonlijk beleefde, kwaliteit van een object. Die kwaliteit is niet functioneel en daarmee in zekere zin nutteloos, maar zeker niet zinloos. Het onderscheid ons machines en dieren, en is het fundament voor onze individuele zingeving.
Wat een aparte reactie, Rob. Als de kunstenaar een idee heeft, een ideaal of een boodschap die hij of zij wil overbrengen in een kunstwerk dan is het niet de verantwoordelijkheid van de beschouwer om zijn intentie te raden. Of nog erger: te lezen in een brochure die bij het kunstwerk wordt meegeleverd omdat je anders slechts een plastic zak aan een stok ziet of een vlak pindakaas. Kunst heeft door haar beeldende kracht en afwijkende vorm juist de mogelijkheid om heel direct, rechtsstreeks het hart binnen te gaan. Als ik mijn eigen afwijkende interpretatie aan een werk geef of geen enkel idee erin kan vinden, dan is de kunstenaar niet geslaagd in zijn opzet. Als ik in bijgeleverde tentoonstellings- of galeriebrochure moet lezen wat de kunstenaar beoogd heeft met zijn werk dan is het nog erger want dan had de kunstenaar blijkbaar wel een omlijnd idee waarmee hij aan het werk is gegaan en wat hij/zij over wilde brengen. Als het dan nog gewoon mooi is, dan zou ik er nog wel mee kunnen leven dat de kunstenaar is mislukt in zijn boodschap. Maar puur estheticisme wordt door zijnsverstaanders meestal ook al niet gewaardeerd.
Hulde.
Helemaal mijn kijk.
Naast je pindakaas voorbeeld Joost Zwagerman, heren Krabbé (die ineens allemaal kunstkenner schijnen te wezen) en consorten is kunst verworden tot iets wat eenieder kan produceren.
Nico Dijkshoorn, een brug in plastic folie ingepakt, Who’s afraid of red yellow and blue,late werk van Mondriaan (Kleuterschool tekeningen) etc etc
De kunst is om dit alles te in een niet te begrijpen woordenbrij verantwoorden naar mensen die er niets om geven. Het verhaal er omheen is belangrijk en bepalend voor succes.
“…….. begrijpt mij niet” is het addagio van een hoerenloper, puber, kunstenaar.
Times the are a changing. Ook voor kunstenaars.Pecunia daar draait het in deze tijdspanne om, Of je het er mee eens bent of niet. Het is jouw keuze.
Je eigen broek op houden, al dan niet gesubsidieerd.
Ik ben een ambachtelijk werkend kunstenaar, ik schilder met eigen gemaakte ei-tempera op zelfgeprepareerde jute doeken. Zoals dat vroeger ook gebeurde! Ik houd ervan om zo met mijn vak bezig te zijn.
Maar het beeld dat je hier schetst, dat ik dus geen last zou hebben van gebrek aan interesse en verkoop….helaas dat klopt niet. Interesse is er wel, maar ik verkoop al jaren heel slecht, sinds de crisis kopen ook bedrijven vrijwel geen kunst meer aan bijvoorbeeld. Portretopdrachten ook nauwelijks nog.
Dus mocht u kopers weten, stuur ze vooral door!
Moderne kunst is inderdaad, om met Adriaan Roland Holst te spreken, haast synoniem met puin. Wat hier oorzaak is en wat gevolg laat ik in het midden. Maar beide, dus zowel het feit dat de meeste hedendaagse kunst flauwekul is als het feit dat er (in Nederland) weinig interesse in is zijn symptomen van een veel groter probleem, zoals de laatste alinea van het artikel al suggereert. Dat probleem is de democratie. Dit is paradoxaal, aangezien “iedereen” had gedacht dat ze juist GOED zou zijn voor kunstenaarstypes en dergelijke. En nee, het is niet dat democratie niet ver genoeg zou gaan, dat het socialistischer of anarchistischer zou moeten. De hele democratische beweging, inclusief socialisme en anarchisme, is tegen niets zo fel gekant als tegen de voorwaarden voor een hoge cultuur.
Iedereen bekijkt de wereld vanuit het eigen kader. Succes of teleurstelling kleuren ieder inzicht.
ja kunst hoort zo bij ons leven jammer dat het zo onder gewaardeert wordt
Een mooie reactie, et FF op je speling:-)
Ai ai ai : Let FF op je speling :-)
Geloof wel dat er wat veranderd en dat b.v. de pindakaasvloer van Wim T niet meer wordt gewaardeerd. Dat vaktechnische kennis meer en meer een rol speelt.
Het verval van de kunst kan twee oorzaken hebben: De eerste is de vader van overvloed en vadsigheid, de tweede van laagheid en ontaarding- in beide gevallen is onvrede het gevolg. PLATO
Grappig dat de titel refereert naar The picture of Dorian Gray. Een boek dat hartstochtelijk de esthetiek propageert. Kunst is nutteloos ja, maar moet vooral mooi zijn volgens de hoofdpersoon, mooi en meesterlijk geschilderd. Laten dat nu net twee kwalificaties zijn die de afgelopen decennia geheel onbelangrijk werden gevonden door de sector.
Het waarderen van kunst is waanzinnig individueel en gevarieerd. Vandaar die bewondering en masse voor wenende zigeunerjongetjes en een eindeloze variatie van Van Gogh, Vermeer en meer meesters :-) . Kunst genieten bestaat voor mij uit veel bezoeken aan musea en galerieën. Je wordt nogal eens teleurgesteld maar ook regelmatig beloond. Waarmee? Geraakt worden door schoonheid, soms begrijpelijk, maar soms ook onbegrijpelijk, altijd zonder oordeel vooraf. Als je denkt er beter van te worden te fulmineren tegen kunstenaars die jou niet raken, zoek dan eens verder tot je wel wordt geraakt, het maakt niet uit waardoor. Succes
Ach C. Roelofs toch. Houdt van grijs. Alles voor iedereen begrijpbaar en anders is het kul. Je mist een hoop Roelofs. Kom maar door met pindakaasvloeren, hoe groter hoe beter.
“Alle kunst is volkomen nutteloos” Nut? niks nut! Vergeet in de eerste plaats niet dat het scheppen van kunst heel vaak extreem spannend en opwindend is. Als iets van die opwinding overstraald op een publiek, hoe klein ook , gaat de kunstmaker ermee door. Zo bekeken is die pindakaasvloer van Wim T Schippers een zeer geslaagd product. Eigenlijk een eigentijds ‘Gezicht op Delft’ Niet voor niets de Stad van Calve van de pindakaas, toch? Wat Schippers pijn zal doen is dat zijn pindakaasvloer nooit de kans krijgt om te ‘Rijpen”. Na 2 maanden (In de zomer)
zal de pindakaas geheel aan t oog onttrokken worden door een 10 cm. dikke laag vliegenpoppen
Glanzende bolronde rode vliegeneieren. Schitterend En de lucht zal zoemen van nieuw jong leven.
Ach kunst is bagger en bagger moet worden gekoesterd.
Pingback: ‘Alle kunst is volkomen nutteloos’ | 13 Ampère
Dit is op 13 Ampère herblogd.
Alles van waarde is weerloos, citaat Lucebert
Ik vind “kunst” mooi om naar te kijken en om te maken, het geeft het introverte wezen een klankbord, wel vraag ik mij af wanneer is kunst nu precies kunst? Je hebt een creatie en je hebt iets wat je (eventueel) volgens opdracht maakt, beiden kunnen iets oproepen en heeft een achterliggende gedachte, zo waar ligt die scheidslijn wat men dan als kunst zou definiëren, zou de interpretatie van kunst misschien tegenwoordig zijn eigen leven leiden, het digitale tijdperk maakt de mens natuurlijk ook wel een beetje lui er wordt voor je gedacht, misschien is de waarde en de achterliggende gedachte aan het begrip “kunst” wel wat vertekend hierdoor. Men is misschien meer gewend aan een snelle visuele beeldvorming, terwijl kunst juist zo mooi is (vind ik zelf) vanwege alle details die er in een werk kunnen zitten en het mooi is om juist daarbij stil te staan.
1 ding blijkt wel weer uit alle reacties en het artikel, Nederlanders moeten altijd wat te zeuren hebben, geniet van het leven en laat iedereen in zijn waarde wat hij of zij ook denkt en of doet
Kunst hoort nutteloos te zijn, anders was het geen kunst.
Om daar juist met de wetten van nuttigheid en functionaliteit naar te kijken en te beoordelen, ja, daar maak je de kunst wel mee kapot.
enne … je kunt in Nederland toch kunstwerken lenen, dus waarom zou iemand nog kopen?
Wat een flauwe kul allemaal. Kunst is altijd en overal iets voor de elite geweest. Om er van te genieten moet je een goede ontwikkeling hebben en om het te bezitten moet je over de nodige centen beschikken. Kwaliteit is nooit goedkoop.
Daarbij komt dat in Nederland, rijk als we zijn, een overaanbod is aan goed bedoelde onzin kunst. Er is bijna geen stad meer waar een bouwval ter beschikking wordt gesteld van zogenaamde kunstenaars. Er wordt heel veel goed bedoelde rommel gemaakt.
En de stelling “alle kunst is volkomen nutteloos” klopt. Maar dat is het leven ook.
Neemt niet weg dat je er beter maar wel van kunt genieten.
elketwee jaar een nieuwe auto volkomen nutteloos,elk jaar een nieuwe winterjas volkomen nutteloos,6 paar schoenen volledig nutteloos roken heel,nutteloos het eten van een appeltaart volkomen nutteloos maar mensen het gaat in het leven om het zo aangenaam mogelijk te maken en hier hoort het genieten van kunst absoluut bij
kunst is enorm belangrijk. Er wordt op scholen veel te weinig aandacht besteed aan anders kijken/ anders denken. maar de kunstsector heeft veel aan zichzelf te wijten: het elitaire aspect/ de arrogantie is groot en ze laten zich erg leiden door de commerciële verkooptechnieken. Prijzen zijn vaak belachelijk hoog.
De Nederlander is geen cultuurtype. Maar de Nederlander is wel ‘tolerant’, zoals dat heet. Niemand weet wat dat nou precies betekent, maar het moet iets zijn in de zin van ‘je mag er in elk geval niet tegen zijn’. Zo stelt men zich in ons gekoesterde Nederland dus ook op tegenover kunst en cultuur. Het moet er wel zijn, anders laat je zien dat je er tegen bent, en dan val je vies door de mand, maar het mag niks kosten.
Ik ga Oscar Wilde niet tegenspreken. Ik vind het wel prettig dat kunst nutteloos is. Als tegenwicht tegen al dat nuttige.
Weg met alles!
ik heb echt genoten van al die reacties als kunstenaar (40jaar) actief heb ik slechts een ding begrepen, dat is NIEUW wordt altijd beloond , door de media , door recenties enz
of het nu mooi , idioot, lelijk , of nutteloos is dat was in de 16de eeuw ook al zo , en het heeft geen belang, het bewijs is er … ik las wel tientalle keren de reactie op die pindavloer , !!!! dus mijn stelling werkt.
Helemaal mee eens; zogenaamde originaliteit wordt altijd als een soort messias de poorten binnengedragen – terwijl het meeste nieuwe, haast altijd eigenlijk, een sterk bluf-element heeft, schreeuwerig is, en een jaar later alweer vergeten is.
Op zich een beste tekst, hoewel verongelijktheid niemand goed staat. De kosten-baten-hersenspoeling is inderdaad fnuikend voor heel veel menselijks. Eén vraag: hoe kom je er bij dat slechts 5% van de kunstenaars gebruik maakt van subsidie? Alle kunstenaars die ik ken moeten het van subsidie hebben. Ik zou het durven omdraaien: slechts 5% heeft geen subsidie nodig. Dus: BRON?
Ik ken geen beroepsgroep die zich zo vaak onbegrepen voelt.
Doorgaans moet je blij zijn dat kunst weinig of niet op televisie komt. Als kunst daar zijn relevantie aan moet ontlenen dan is armoe troef. Voor waarlijk kunst beschouwen heeft men de tijd nodig en minimaal moet je er moeite voor willen doen. Maar de tijd heeft óns! Een zo’n vluchtig medium als tv is totaal ongeschikt voor contemplatie. Hoogstens bruikbaar voor aankondigingen.
Niet eens een parallelle wereld.
Gewoon eens op een krukje een kwartier een beeld op je in laten werken kan zeer heilzaam zijn voor een ieder die in de vijfde versnelling leeft.
Stop met zeuren en verkoop gewoon niks.
Betoon eens meer dankbaarheid dat jezelf wél
de tijd kunt maken of hèbt om een beeld op je in te laten werken.
Dan ben je een bevoorrecht mens.
Laten we eerst eens proberen om ‘kunst’ te definieeren; ‘Wat is de bedoeling van de kunstenaar’/ wanneer is iets kunst. Dan pas kan je verder discussie voeren
Het is pas kunst als het nutteloos/belangeloos is.Nutteloze kunst…heerlijk.Allemaal die broodkunstenaars die zich aanpassen aan de vraag en voor een paar tientjes hun product op kunstmarkten uitstallen.De kunst is het maken,niet het verkopen.