Het recht op onrecht

Afgelopen week werd dan eindelijk het langverwachte, en lang uitgestelde, rapport van de onderzoekscommissie van de Amerikaanse senaat over de illegale martelpraktijken van de CIA gepresenteerd. Er is weliswaar een VN-verdrag tegen martelen, de leider van de vrije Westerse wereld behoudt zich het recht voor om te martelen. Het dient immers een goed doel, vinden zij, namelijk de veiligheid van de VS. Uit het rapport blijkt dat folteren geen nieuwe informatie opgeleverd heeft. Er zijn in de wereld geheime gevangenissen waarvoor de VS sommen geld betaalt en de martelpraktijken deels worden uitbesteed aan lokale aanbieders. De ophef was groot in de politiek en media, maar zo tegen het weekeinde ebt de verontwaardiging weg en er zijn zoveel andere zaken waarover je je druk kunt maken. De VN eiste gerechtelijke stappen tegen de overtreders en verantwoordelijken, maar die kans is klein. De enige CIA-medewerker die tot nu toe is veroordeeld is de klokkenluider.

In Nederland waren de dag erna, toevallig ook de internationale Dag van de Mensenrechten, net als in de VS de reacties verdeeld. De woordvoerder voor Wilders en lijstrekker voor de PVV in Limburg vond gisteren dat er niet genoeg gemarteld kon worden, nadat hij eerder deze week in een column in het Limburgs Dagblad pleitte voor het ontzeggen van hulp aan uitgeprocedeerde asielzoekers en voorstelde dat hulpverleners maar hun eigen kelder moesten gebruiken voor wat hij noemde de hulpindustrie, een onder rechts geliefkoosd scheldwoord voor asiel en hulpverlening aan mensen die oorlog, onderdrukking en geweld ontvluchten, wat je natuurlijk nooit moet subsidiëren. Ook anderen uit die hoek lieten zich niet onbetuigd. Leon de Winter, bekend van het grappig bedoelde voorstel om een hele bevolkingsgroep te steriliseren, mocht in de Telegraaf met ons delen dat er sprake is van ‘cultuurverval’ en dat Obama een extreemlinkse immigrant èn nazi was die eigenlijk geen president had mogen zijn en Amerika wilde kapotmaken. Op GeenStijl vond men de onthullingen allemaal veel lijken op simulaties uit een first shooter computerspelletje.

Ook op sociale media waren er uitgesproken meningen van meedenkende burgers. Zo werd gesuggereerd dat je niet bang hoeft te zijn voor folter als je echt niks te verbergen hebt. In de oorlog tegen terrorisme zijn alle middelen geoorloofd, anders werkt het niet. In de geest van GW Bush werd gesteld dat martelingen toch echt niet kwaad bedoeld waren, maar louter en alleen dienden om inlichtingen in te winnen uit veiligheidsoverwegingen. Dat daarbij onschuldige slachtoffers vallen hoort er gewoon bij, maar dat dat zo was, dat wist George Jr. natuurlijk niet. Het brein achter de martelpraktijken na 9/11, Dick Cheney, vice-president onder GW Bush, mocht op FOX News vertellen dat het rapport bagger en anti-Amerikaans was en dat niemand iets verkeerd had gedaan. Als je een echte patriot bent dan weet je pas na marteling of iemand schuldig is of de waarheid heeft verteld.

In 2005 druppelden berichten via de media naar buiten over het faciliteren in Nederland van CIA-vluchten met gevangenen op weg naar een martelkamer ergens in de wereld. Dat was in kleinere kring allang bekend, maar had uit veiligheidsoverwegingen nog geen aandacht gekregen van politiek en de grote spelers in de media. In 2006 verklaarde na een verzoek om uitleg van de Tweede Kamer de toenmalige minister van buitenlandse zaken, Ben Bot, dat er eigenlijk niets aan de hand was en hij ook niets wist van zulke vluchten via Nederland. Ook werd gesteld dat het commerciële bedrijf Schiphol natuurlijk als vrije ondernemer vrij was om te doen wat ze wilden, zolang er maar niets strafbaars plaats vond. Enkele jaren later is het duidelijk dat er zulke vluchten werden begeleid door Schiphol en dat deze zonder toestemming van de autoriteiten nooit hadden kunnen plaatsvinden. En misschien nog steeds plaatsvinden. De enige zekerheid is dat we het niet weten.

Ook deze week is net als in 2005 de officiële reactie van de regering er een van verontwaardiging, maar veel meer zal er niet uit komen, want ook Nederland strijdt tegen terreur en ook hier zijn er personen met macht en invloed die menen dat daarbij alles geoorloofd is. Het Amerikaanse rapport is niet compleet, omdat veel gevoelige informatie over nog veel meer praktijken van staatswege niet naar buiten mag worden gebracht. Maar het betekent in ieder geval een enorme deuk in de morele autoriteit die de VS en hun bondgenoten al jaren verkondigen. Hoe kan een land zich vrij en democratisch noemen als het gewelddadige praktijken toestaat die mensen hun menszijn ontneemt? In Nederland wordt dat laatste gezien als een mening en al polderend vinden we dat iedere mening moet kunnen, zolang het maar niet aanzet tot geweld. Of dat laatste het geval is is trouwens ook maar een mening.

Marcel de Graaff, fractievoorzitter van de PVV in het Europarlement, beoordeelt zijn doorsturen van een tot geweld aanzettend Twitterbericht — de gebruiker achter het bericht meldt over zichzelf: ‘Het enige juiste moslimbeleid komt uit de loop van een vuurwapen!’ — met daarin opgenomen ‘dood aan moslims’ als volgt: “Ik zie het overigens niet als een doodsbedreiging, zo kijk ik er niet tegenaan.” Als zulke mensen ook nog uitdragen dat de islam geen godsdienst maar een politieke missie is die via de baarmoeder wordt verspreid, moskeeën kazernes worden genoemd en dag-in dag-uit mogen verkondigen dat moslims en allochtonen op basis van afkomst verdachten en tweederangsburgers zijn, en ook nog mateloos populair zijn en als volksvertegenwoordiger worden gekozen, dan is het niet vreemd dat in het voormalige gidsland Nederland de verontwaardiging over martelen en het schenden van mensenrechten na een dag weer van de agenda verdwenen is. Ook op de internationale Dag van de Mensenrechten, want of een onschuldig mens ergens recht op heeft is hier ook maar een mening die niet door iedereen gedeeld wordt. Mensenrechten lijken hier gedefinieerd te worden door populariteit en niet door kennis of enige besef van normen en waarden.

Dit artikel verscheen eerder op Krapuul, 11 december 2014